Definicja i charakterystyka kar umownych
Kary umowne stanowią formę zryczałtowanego odszkodowania, które strony umowy ustalają na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego. Inaczej mówiąc, jest to suma pieniężna, jaką dłużnik zobowiązuje się zapłacić wierzycielowi, jeśli nie dotrzyma warunków umowy. Kary umowne pełnią funkcję prewencyjną, mając na celu zmotywowanie dłużnika do terminowego i zgodnego z umową wykonania zobowiązania.
Rodzaje kar umownych
Możemy wyróżnić różne rodzaje kar umownych. Najczęściej spotykane to te naliczane za zwłokę w wykonaniu zobowiązania, za odstąpienie od umowy z przyczyn leżących po stronie jednej ze stron oraz za nienależyte wykonanie zobowiązania, rozumiane jako wykonanie zobowiązania w sposób niezgodny z treścią umowy. Istotne jest dokładne określenie w umowie, za jakie konkretnie naruszenia będzie przysługiwać kara umowna.
Zastrzeżenie kary umownej w umowie
Zastrzeżenie kary umownej wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności. Oznacza to, że postanowienie o karze umownej musi być zawarte na piśmie i podpisane przez obie strony umowy. Ważne jest, aby precyzyjnie określić wysokość kary umownej lub sposób jej wyliczenia, a także sytuacje, w których będzie ona naliczana. Niejasne lub nieprecyzyjne sformułowania mogą prowadzić do sporów interpretacyjnych.
Wysokość kary umownej i jej miarkowanie
Przepisy prawa przewidują możliwość miarkowania (obniżenia) kary umownej przez sąd, jeśli jest ona rażąco wygórowana lub jeśli zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane. Sąd bierze pod uwagę okoliczności konkretnej sprawy, w tym stopień zawinienia dłużnika, wartość przedmiotu zobowiązania i skutki niewykonania zobowiązania. Miarkowanie kary umownej jest uprawnieniem sądu, a nie obowiązkiem, i zależy od oceny stanu faktycznego sprawy.
Kiedy wierzyciel może domagać się kary umownej?
Wierzyciel może domagać się zapłaty kary umownej, gdy spełnione zostaną warunki określone w umowie. Musi on wykazać, że dłużnik nie wykonał lub nienależycie wykonał zobowiązanie, a także że naruszenie to objęte jest postanowieniami umowy dotyczącymi kary umownej. Ciężar dowodu spoczywa na wierzycielu.
Kary umowne a odszkodowanie
Kary umowne stanowią swoistą formę odszkodowania, jednak ich celem jest przede wszystkim zryczałtowanie potencjalnych strat wierzyciela. Co do zasady, wierzyciel nie musi wykazywać wysokości szkody, aby domagać się zapłaty kary umownej. Jednakże, jeśli szkoda wierzyciela przewyższa wysokość kary umownej, może on dochodzić odszkodowania uzupełniającego, o ile postanowienia umowy na to pozwalają.
Przedawnienie roszczeń z tytułu kar umownych
Roszczenia o zapłatę kar umownych podlegają przedawnieniu na zasadach ogólnych, co oznacza, że termin przedawnienia wynosi zazwyczaj 6 lat. Należy jednak pamiętać, że w przypadku roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, termin ten wynosi 3 lata. Istotne jest monitorowanie terminów przedawnienia, aby nie utracić możliwości dochodzenia roszczeń.
Dodaj komentarz